Từ lâu, cây chè Đoỏng Pán tại xã Độc Lập, huyện Quảng Hoà đã trở thành cây trồng chủ lực, đóng góp quan trọng trong việc xóa đói giảm nghèo cho người nơi đây. Tuy nhiên, việc sản xuất chè vẫn gặp phải nhiều vấn đề về năng suất và chất lượng sản phẩm. Để giải quyết vấn đề này, tỉnh Cao Bằng đã phê duyệt triển khai Dự án khoa học và công nghệ cấp tỉnh "Xây dựng mô hình thâm canh cải tạo vùng chè Đoỏng Pán gắn với chế biến một số sản phẩm chè xanh chất lượng cao tạo sản phẩm OCOP", tạo hướng đi bền vững cho cây chè Đoỏng Pán.
Mô hình thâm canh cải tạo chè theo hướng hữu cơ tại xã Độc Lập, huyện Quảng Hoà.
Để xây dựng mô hình, dự án đã tiến hành khảo sát, điều tra thực tế vùng chè Đoỏng Pán. Chọn 34 hộ dân tham gia mô hình trồng mới 3 ha chè hữu cơ và 110 hộ dân tham gia mô hình thâm canh cải tạo 10 ha chè theo hướng hữu cơ. Tiến hành tuyển chọn được 150 cây chè có năng suất và chất lượng vượt trội tại thôn Đoỏng Pán 1 và Đoỏng Pán 2. Những cây chè này đã được chăm sóc đặc biệt để phát triển giống chè ưu tú, góp phần vào việc xây dựng mô hình vườn ươm giống chè chất lượng cao. Mô hình vườn ươm này có quy mô 100.000 bầu chè, được nhân giống từ nguồn hom chè ưu tú, sau 10 tháng nhân trong vườn ươm, tỉ lệ bầu giống đảm bảo xuất vườn đạt 85%. Toàn bộ cây giống đã được giao cho 34 hộ dân trồng được trên 3ha chè giống mới; mô hình đã sinh trưởng, phát triển tốt, tỷ lệ sống đạt trên 95%. Qua một thời gian triển khai, diện tích chè mô hình đã được cải thiện rõ rệt, cây chè sinh trưởng tốt, năng suất tăng rõ rệt. Nhờ áp dụng các biện pháp kỹ thuật đã làm tăng 2,5 lứa số lứa hái so với trước khi thực hiện, số lứa hái đạt 8 lứa/năm, năng suất chè tăng từ 30 - 40% so với trước kia, những diện tích chè từ không có thu hoạch sau khi tác động kỹ thuật đã có thu hoạch. Từ đó, năng suất chè của mô hình tăng 70% so với trước khi thực hiện dự án và tăng 61,8% so với mô hình sản xuất đại trà. Từ những kết quả như vậy đã giúp người dân trồng chè tại địa phương bước đầu thấy được hiệu hiệu quả rõ rệt của mô hình thâm canh chè theo hướng hữu cơ, cây chè sinh trưởng phát triển tốt, năng suất tăng, nguyên liệu búp chè ổn định.
Việc nâng cao chất lượng chế biến sản phẩm chè được chú trọng.
Bên cạnh việc cải tạo vườn chè, dự án còn chú trọng đến việc nâng cao chất lượng chế biến sản phẩm chè. Đơn vị thực hiện đã hoàn thành lắp đặt hệ thống thiết bị chế biến cho Hợp tác xã chè Đoỏng Pán bao gồm máy đóng gói hút chân không và quầy sấy, giúp bảo quản chè được tốt hơn và gia tăng giá trị sản phẩm. Chuyển giao, tập huấn các quy trình chế biến sản phẩm chè đặc sản cho hợp tác xã và các hộ dân tham gia thực hiện dự án gồm: quy trình chế biến chè xanh chất lượng cao, quy trình chế biến chè xanh thơm, quy trình chế biến chè Mao Tiêm. Mô hình chế biến một số sản phẩm chè xanh chất lượng cao tại HTX chè Đoỏng Pán công suất 500 kg nguyên liệu/ngày.
Dự án "Xây dựng mô hình thâm canh cải tạo vùng chè Đoỏng Pán gắn với chế biến một số sản phẩm chè xanh chất lượng cao tạo sản phẩm OCOP" tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển chè tại địa phương.
Dự án được thực hiện từ tháng 5/2022 đến tháng 5/2025, do Trung tâm Nghiên cứu và phát triển chè - Viện Khoa học kỹ thuật Nông lâm nghiệp miền núi phía Bắc chủ trì thực hiện. Dự án nhằm tuyển chọn cây chè đạt tiêu chuẩn năng suất, chất lượng phục vụ nhân giống, mở rộng diện tích trồng; ứng dụng tiến bộ kỹ thuật cải tạo, thâm canh tăng năng suất, hiệu quả cho 10,0 ha chè hiện có theo hướng hữu cơ; xây dựng vườn ươm nhân giống chè từ hom cây chè tuyển chọn, quy mô 100.000 bầu phục vụ trồng mới tỷ lệ xuất vườn đạt trên 72,0%; xây dựng mô hình trồng mới chè Đoỏng Pán quy mô 3 ha tại xã Độc Lập, huyện Quảng Hòa, tỷ lệ sống đạt trên 85,0%; chuyển giao công nghệ, xây dựng mô hình chế biến, một số sản phẩm chè xanh chất lượng cao quy mô hộ gia đình; đào tạo tập huấn cho người dân sản xuất chè. Từ đó cải thiện năng suất và chất lượng sản phẩm chè thông qua việc áp dụng các phương pháp canh tác hiện đại, gắn với chế biến sản phẩm chè đạt chuẩn OCOP nhằm tạo ra sản phẩm chè có thương hiệu, nâng cao giá trị kinh tế cho người dân địa phương.
Trong thời gian tới, để đảm bảo sự phát triển bền vững cho vùng chè Đoỏng Pán, cần tiếp tục duy trì các mô hình thâm canh hữu cơ, đa dạng hóa sản phẩm, đẩy mạnh hoạt động xúc tiến thương mại để đưa sản phẩm chè Đoỏng Pán ra thị trường rộng lớn hơn. Dự án đã tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển chè tại địa phương và mang lại những cơ hội lớn cho việc phát triển kinh tế bền vững.
Đàm Kiều