Năm học 2020 - 2021 là năm đầu tiên áp dụng Chương trình giáo dục phổ thông mới 2018 đối với học sinh lớp 1. Theo đó, có nhiều điểm thay đổi liên quan đến sách giáo khoa, nội dung các môn học, thời gian học, phương pháp giảng dạy… Sau hơn 1 tháng triển khai, có rất nhiều ý kiến về nội dung sách giáo khoa và chương trình lớp 1. Về hình thức, khối lượng, nhiều giáo viên cho rằng chương trình khá nhanh và nặng, khả năng tiếp thu của học sinh không đồng đều là một trong những khó khăn của giáo viên trong quá trình giảng dạy.
Giờ học Tiếng Việt của học sinh lớp 1 tại trường Tiểu học Hợp Giang.
Năm học 2020 - 2021, tỉnh Cao Bằng có 217 trường tiểu học. Thực hiện Thông tư số 01 của Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT), Sở GD&ĐT tỉnh đã có công văn hướng dẫn các trường lựa chọn bộ sách giáo khoa mới phù hợp với mỗi đơn vị, địa phương theo đúng quy trình, nấc bước. Kết quả, các trường học trên địa bàn tỉnh cơ bản lựa chọn 4 trong số 5 bộ sách giáo khoa lớp 1 được Bộ GD&ĐT phê duyệt, bao gồm: “Kết nối tri thức với cuộc sống”, “Cùng học để phát triển năng lực”, “Vì sự bình đẳng và dân chủ trong giáo dục” và “Cánh diều”. Cùng với đó, để đảm bảo điều kiện dạy học, UBND tỉnh đã đầu tư mua các trang thiết bị tối thiểu lớp 1 cho toàn tỉnh với tổng kinh phí 30 tỷ đồng. Lựa chọn giáo viên có chuyên môn vững, kinh nghiệm dạy lớp 1 và 100% giáo viên đều đã được tập huấn. Ông Nông Trọng Trình, Trưởng Phòng Giáo dục tiểu học và Giáo dục mầm non, Sở GD&ĐT tỉnh Cao Bằng cho biết: “Thực hiện Thông tư số 01 của Bộ GD&ĐT về hướng dẫn lựa chọn sách giáo khoa lớp 1 áp dụng năm học 2020 - 2021, Sở GD&ĐT đã tham mưu cho UBND tỉnh ban hành quy định tiêu chí lựa chọn, trên cơ sở tiêu chí đó, Sở có công văn gửi đến các cơ sở, các phòng GD&ĐT lựa chọn sách giáo khoa lớp 1. Theo quy trình, cũng qua nhiều khâu, Cao Bằng giới thiệu 4 bộ sách, các cơ sở giáo dục nghiên cứu, lựa chọn phù hợp. Về khó khăn, do có 4 bộ sách, trong thời gian ngắn, các cơ sở giáo dục phải nghiên cứu kỹ nên thời gian gấp rút, nhưng các trường lựa chọn sách đồng bộ, tạo điều kiện thuận lợi trong quá trình giảng dạy, sinh hoạt chuyên môn, học sinh chuyển trường”.
Tuy nhiên, sau hơn 1 tháng giảng dạy, chương trình sách giáo khoa lớp 1 đã có nhiều ý kiến trái chiều. Về thời lượng, theo quy định, chương trình giáo dục phổ thông 2018 ở lớp 1 thực hiện dạy học 2 buổi/ngày, có 7 môn học và 1 hoạt động giáo dục bắt buộc. Tuy có ít môn học hơn nhưng môn Tiếng Việt được đánh giá là nhanh và nặng hơn so với chương trình hiện hành.
Tại trường Tiểu học Chu Trinh, năm học này có 33 học sinh lớp 1 được chia làm 2 lớp. Là trường vùng ven thành phố, cơ sở vật chất còn nhiều hạn chế, nhưng số lượng học sinh ít là điều kiện thuận lợi để các cô giáo sát sao đến từng học sinh. Cùng với đó, cơ sở vật chất, trang thiết bị, đồ dùng dạy học của học sinh và giáo viên lớp 1 đã được đầu tư đầy đủ, đồng bộ ngay từ đầu năm để phục vụ chương trình giao dục phổ thông mới. Tuy nhiên, quá trình giảng dạy cũng gặp không ít khó khăn.Cô giáo Đàm Thị Hồng Hoa, giáo viên lớp 1B, trường Tiểu học Chu Trinh, thành phố Cao Bằng cho biết: “Qua 4 tuần thực dạy, chúng tôi thấy,lúc đầu các em cũng khá hứng thú nhưng sang đến tuần 2, 3, chương trình hơi dài do mỗi ngày học 2 âm, các em khó tiếp cận do ảnh hưởng dịch Covid-19 năm ngoái khi các em học mẫu giáo chưa nắm chắc bảng chữ cái nên khi vào học các em còn lúng túng, nhiều hạn chế. Nội dung có hướng mở nên giáo viên có thể dạy dễ dàng hơn nhưng phụ huynh mới tiếp cận chưa nắm được. So với chương trình trước thì năm nay, phần chương trình các em hơi dài hơn, trước thì mỗi ngày các em được học 1 âm, 2 tuần đầu Tiếng Việt công nghệ thì các em được tập làm quen trước. Còn chương trình mới này thì bước đầu các em đã học luôn 1 ngày 2 chữ. Trong việc thực hiện chương trình mới thì cô giáo hướng dẫn các em dễ hiểu hơn, không hướng dẫn rườm rà, viết được nhanh hơn”.
Là một trong những trường học trung tâm có nhiều điều kiện thuận lợi trong công tác giảng dạy, học tập, năm học 2020 - 2021, trường Tiểu học Hợp Giang có trên 300 học sinh lớp 1, chia làm 7 lớp học. Theo các giáo viên trực tiếp giảng dạy, chương trình năm nay khá nhanh và tăng số tiết. Với sách giáo khoa lớp 1 trước đây, chương trình môn Tiếng Việt có 10 tiết/tuần, chương trình hiện nay là 12 tiết/tuần, tức thời lượng của môn Tiếng Việt đã tăng lên 20%. Số lượng học sinh đông, sự tiếp thu không đồng đều nên một số em có thể theo kịp và hoàn thành bài tập ngay trên lớp nhưng nhiều em phải có sự hướng dẫn, ôn tập thêm ở nhà. Cô giáo Trần Hồng Hạnh, giáo viên lớp 1B, trường Tiểu học Hợp Giang, thành phố Cao Bằng chia sẻ: “Theo tôi, sau 1 tháng học thì chương trình lớp 1 mới có rất nhiều ưu điểm, học sinh được phát triển kỹ năng nói tốt, các em mạnh dạn, tự tin hơn, được phát triển nhiều kỹ năng. Tuy nhiên, bên cạnh những thuận lợi đó, tôi cũng thấy có một số khó khăn là tốc độ học của chương trình hơi nhanh, số học sinh trong 1 lớp khá đông, sự tiếp thu của các em không đồng đều, do vậy gặp một số khó khăn. Tuy nhiên, đội ngũ giáo viên chúng tôi cũng hết sức cố gắng. Với những em chưa đạt chuẩn kiến thức kỹ năng thì chúng tôi cũng thường xuyên gặp gỡ, trao đổi với phụ huynh học sinh để tìm giải pháp giúp đỡ các em theo kịp với tốc độ học của chương trình”.
Còn theo cô Nguyễn Thị Hồng Hạnh, Giáo viên lớp 1I, trường Tiểu học Hợp Giang, thành phố Cao Bằng: “Theo tôi, chương trình sách giáo khoa mới năm 2018 có kênh hình, kênh chữ rất đẹp, lôi cuốn học sinh, các từ ngữ, nội dung trong bài được đưa ra đều có nghĩa và được sử dụng trong cuộc sống hằng ngày. Nhưng ở trong lớp, nhận thức của học sinh không đồng đều, đòi hỏi sự tập trung chú ý phải thật là cao, làm theo hướng dẫn của giáo viên thì các bài các em có thể hoàn thành ngay tại lớp. Tuy nhiên, như môn Tiếng Việt, số lượng chữ cái và từ ngữ trong một bài nhiều hơn và nhanh hơn các chương trình trước đó. Đối với các học sinh ở lớp mẫu giáo chưa thuộc bảng chữ cái và các chữ ghép đôi, cộng với sự tập trung trong lớp kém nữa thì quả là khó khăn hơn rất nhiều so với các bạn đã thuộc bảng chữ cái, do đó cần có sự hỗ trợ, giúp đỡ của các bậc phụ huynh thì các em mới theo kịp chương trình”.
Để chuẩn bị thực hiện chương trình một cách tốt nhất, trường Tiểu học Hợp Giang đã bố trí đội ngũ giáo viên đứng lớp có kinh nghiệm lâu năm, có năng lực chuyên môn nghiệp vụ vững vàng và 100% giáo viên tham gia các lớp tập huấn do ngành GD&ĐT tổ chức. Để tháo gỡ khó khăn, trước mắt, các trường học trên địa bàn thành phố đã xác định chương trình mới cần vừa dạy, vừa rút kinh nghiệm, tăng cường dự giờ, tổ chức các tiết sinh hoạt, giao lưu chuyên môn để định hướng về phương pháp, hình thức tổ chức dạy học có hiệu quả nhất. Cô giáo Ngô Tố Uyên, Hiệu trưởng trường Tiểu học Hợp Giang, thành phố Cao Bằng nhấn mạnh: “Đến thời điểm này, chưa thể đánh giá chương trình nặng hay nhẹ, song đối với trường Tiểu học Hợp Giang thì giáo viên đã vận dụng linh hoạt, sáng tạo các phương pháp, hình thức tổ chức dạy học tích cực, nhất là giáo viên thường xuyên nghiên cứu nội dung bài giảng trước khi lên lớp, đặc biệt là sự quan tâm phối hợp của phụ huynh nên học sinh cũng nắm kiến thức một cách chủ động. Tuy nhiên, vì là chương trình mới đưa vào năm đầu tiên nên giáo viên vất vả hơn so với các năm học trước, vừa làm, vừa phải học tập, nghiên cứu”.
Chưa đánh giá sâu về nội dung, có thể thấy, về hình thức, phương pháp giảng dạy, chương trình giao dục phổ thông mới bước đầu giúp học sinh tiếp cận với phương pháp dạy mới, trực quan, sinh động, nhanh gọn, không rườm rà; lần đầu tiên, hoạt động trải nghiệm trở thành nội dung giáo dục bắt buộc trong nhà trường với mục đích giáo dục trẻ phát triển toàn diện; học sinh biết đọc, viết nhanh hơn. Tuy nhiên, chương trình mới cũng vấp phải nhiều khó khăn, vướng mắc, đặc biệt đối với học sinh ở vùng sâu, vùng xa, điều kiện còn nhiều hạn chế. Do đó, cùng với sự vào cuộc của các cấp, các ngành trong công tác thẩm định, rà soát lại nội dung cụ thể trong các bộ sách sao cho chuẩn, phù hợp, thì cần sự linh hoạt, chủ động, nỗ lực hơn nữa từ phía giáo viên cũng như phụ huynh để tìm cách hỗ trợ học sinh tiếp cận dễ dàng với các nội dung học phù hợp với năng lực từng nhóm học sinh.
La Ngà - Kim Dung